Doctor Pieter Mulder from North West university discussing the traditions of the foreign names that do not harm the functioning of the parliament
dr pieter die mulder was een van langsdienende parlementslede tot sy uittrede sewentien einde twintig voor dit was hy n professor die noordwes universiteit aan en hierdie kort hy gaan nou in reeks met ons oor die parlement gesels dis al die tweede deel dis insiggewend in so vanoggend gaan sê ons weer from welkom goeie môre peter g welkom by r s goeie môre renske dankie vir die geleentheid en more gustav peter kom ons begin met die tradisies in die eienaardig name daar in die parlement vir goed in die parlement sal byvoorbeeld 'n speaker wat nie speak swepe nie en wat nie noodwendig slaan nie wat ek n maar die tradisies vir jou wil vra is of in die vreemde name nie funksionering van die die parlement benadeel nie dit klink ja en lekker snaaks ek moet hou van geskiedenis bieg ek ek hou van tradisies glo dit bring ek vaste het dit gee word jy weet kom ek vat 'n skool tradisies met en prestasies gewoonlik 'n staff die mure van foto's teen oud leerlinge wat presteer en die soort het van goed en dat so skool jou gewoonlik goed voel dat is van jy deel iets groters self en ouer as jy weet afrika het 'n gesegde wat sê a boom sonder wortels is net n stuk hout so ek hou van tradisionele belangrik tog dis maar dis nie wat jy gevra het nie die vraag is tradisies en begeerde nie die in are funksionering benader dit nooit nou ek het so ervaar nie en nou twyfel as sonder die tradisies van enige plek skool of die parlement die effektiewe funksionering daarvan raak dat dit sekerlik verander word en ek in die parlement is daarvoor weet na vernuwing te committee wat kyk so ek het nooit ervaar dat die parlement van swepe praat en lesings speaker dat die die funksionering daardeur benadeel nie is dis dis fassinerend oor ek lees net gisteraand die die three line hoop in brittanje het wat hulle ons gaan nog daarby uitkom om te praat en watter oor hoe die swepe werk sweep het eintlik is praat ons oor die speaker maar vanoggend want speaker die woord klink so vreemd en dit word afrikaans ook net so in gebruik vandaan dat waar kom dit die voorsittende persoon die terwyl die speaker speaker is nie regtig speak nie ja die speaker speak nie laas jy weet ons het gepraat van onnodige hersiening doen nie die britse koning vir dat jare alleen besluit dan die gewone het mense moet net hy wil oorlog inval is maak moet oorlog maak hulle uit hul die kultuur is belasting elbow moet hulle betaal en toe't hulle beswaar gemaak ons daaroor gepraat het en dis waar of commons vandaan die house ook kom wat sê ons wil saam praat nou nou voorbeeld kom n goeie die koning van nou sê maar 'n nuwe kasteel bo ek daai tyd en sê meer belasting hy commons nou kom die house of bymekaar is die eerste ding wat hulle doen hulle keuse voorsitter saak bespreek maar nou moet die en neem hulle na 'n lang tyd in besluit kom ons wat hulle sê gevoel nee gaan nie geld vir die koning gee nie en nou kom die probleem moet nou hierdie besluit wie aan die koning gaan vertel gaan oordra in na sê hulle n lang debat jong ons dink die voorsitter die beste persoon is het ons al die van alle kante argumente af genoem gehoor en dan stuur hulle hom na die koning speak toe to on behalf of the house speaker en dis vandaan kom he speaks on behalf of the house nou dit was aanvanklik baie gevaarlike werk want nou nou die koning only tienduisend daarvan kry nie en jy soms ook kwaad boodskappe so sy geskiedenis is daar letterlik sewe speakers en hulle name is bekend wat die koning onthoof jy is na so slegte boodskap wil trek nie dis nie by vyftien honderd dertien honderd rond so om a die britse dit te onthou buite tradisie dat as tot vandag toe n nuwe hulle speaker kies sit hom simbolies daar die huis toe school daarteen community begelei te word nie as van die verlede n simbool jaar interessant so nou die moderne konteks in wat doen die speaker om voor te sit behalwe tydens debatte is die die speaker saak voorsitter uit die aard van die by alle vergaderings in suid nasionale afrika die vergadering en hy of joy moet sorg dat die debat oggend geskied elkeen n na ander dat billike kans kry te stel om sy saak as hoof van eskom ons het dit regter rol in aksie gesien dan die speaker maar het om meer hy's ook verantwoordelik of sy vir die administrasie van die parlement naby die parlement het n begroting as twee miljard van meer rand duisend daar meer as n personeellede dis na cosas dis tolke biblioteek personeel dis dis veiligheid is verversings en dis alles onder onder haar glad beheer dan wat moet verloop miskien is dan sommer grondwetlik daarna kyk is die speaker die hoof wetgewende gesag van die dis in die parlement daardie opsig en in is sy gelyk aan die hoofregter wat hoof is van die reg sprekende gesag en gelyk aan die adjunkpresident uitvoerende wat hoërskool die gesag het drie bene van die regering in die drie poste is die hoogste poste lekker almal interessant dieselfde salaris ja dis baie interessant soos 'n baie belangrike word pos maar hoe deur die speaker dan vandag afrika in suid gekies well ons gaan dit aksie binnekort sien twee drie weke kan ons uitsien die verkiesing wat na nou gaan plaasvind gaan hoofregter dan nou die die nuwe parlementslede last makhado project daarna verwys en na word hulle ingesweer in die heel eerste taak wat die hoofregter moet doen hy moet nominasies vra vir speaker n nou as daar meer as een dan word nominasies hul het talle huise kies allow fintech opgesit geheime stemming plaas te kies omdat die speaker nou onthou tegnies nou die speaker moet nie tralies dis sy rol n belangrike deel van in die britse parlement van hoe wat ek wat nie ons het nie daar baie is streng reëls gevoel dat hulle speaker moet deur twaalf lede genomineer word om wys hy word te while te aanvaar die twaalf lede en van moet drie van die opposisiepartye wees om dan te verseker regtig dat hierdie persoon vir almal aanvaarbaar is dan gaan die britte gaan nog verder as die speaker verkies is dan moet het alle politieke poste het eintlik bedank om te wys hoe neutraal staan dan ja hy die nou uit die aard van posisie moet 'n speaker die natuurlik baie in tralies maar hoe neutraal was die speakers oor die jare in die suid afrikaanse peter parlement ja daar's 'n lang tradisie daar's 'n baie tyd om te kry maar nie nineteen tien agt van hoe verskillende speaker's hulle bes gedoen het om neutraal sê net te wees kom ek n paar voorbeelde in negentien en dertig was nege die speaker jeug eg jansen advokaat jansen hy was 'n stuk ondersteuner van die eerste minister wat toegedraai hertzog was letterlik die tweede wêreldoorlog uit en die kabinet skeer met hertzog as eerste minister en smith wat smith juan deelneem verskil oor moet hulle moet hulle nie suid deelneem afrika nie dit loop uit op 'n krisis debat te neem om die besluit in die parlement is belangrik en elke stem en 'n speaker toe hulle stem moet eintlik jansen as 'n hertzog ondersteuners sterk gevoel so oor die neethling tyd speaker van die dat hy buite stemming gebly het met die gevolg wat dit hertzog verloor met enkele stemme het ek eers nissan en bedank toe moes het ek nog suzman n voorbeeld geweet helen is nou baie bekend vir veertig die parlement jaar en sy baie lank lid van die enigste die parlement en interessant genoeg sy na het haar uittrede met groot lof gepraat van speaker henning klopper nou was klopper hy was 'n baie vurige nasionale partylid hy was n stoere afrikaners van parys die leier hy was van van neëntien agt en dertig van die groot herdenking trek maar sy gesê daar agter het en ek het nogal gemoeid om die aantal dankie te kry het sy sê throughout those years that i was the loan progressive in parliament speaker klopper me would send for at the beginning of every session then he makes a little speech and wat and so hy gesê het well with i don't agree the word you say duty but it's my to see that minorities in have their rights this house i'm get going to see you enough time to speak and he did not jy kan maar gaan gerol en kyk hy dit daarom kon die rol speel as lid as van die opposisie ja dis fassinerend so as die speaker dan nou nie soos dit neutraal en objektief optree nie kan hulle ontslae raak van die speaker uitskop uitgooi ja ja in vandag se grondwet vyftig artikel twee en maak dit moontlik en daar was carefully in twintig veertien was daar so van wantroue n mosie in speaker baleka mbete ingestel nou ek het en die debat sien ek het gepraat en ek gesê dat en negentig vandag net vier die speaker se posisie wat elke slag hulle nuwe parlement is minder neutraal a mere in die anc was kom ek gee die se kant toe voorbeeld net negentig is frene vier en ginwala speaker gekies sy n anc lid was maar om die onpartydigheid die speaker trust van is meer rand short lid van die n party as adjunk-speaker gekies vyf jaar later vir parlement in die tweede en derde gevoel is sandra da botha is in die ben skosana farouk as cassim van die ivp voorsitter kies om hierdie tradisie te hou dat alle partye betrokke is maar by die vyfde parlement moet baleka mbete die anc as speaker het tradisie verbreek en al daai poste hulleself gevat onthou in engeland bedank die en alle poste speaker daai uit maar sy was op stadium voorsitter van die anc gelyktydig en speaker en glad nie bedank nie praktyk maandag in die is 'n deel top ses van die anc leiers se vergadering wat n strategie vir die week bespreek dan dinsdag voor in die parlement dat sy as hierdie strategie uitgevoer word en dit het nie goed afgegaan die aard nie saak nie uit geheue is ek my gebreek kan ek nie onthou eenkeer dat sy n een is die anc opgetree op hulle het nie maar net hulle opposisielede uitgedaag en dis waar die mosie vandag komitee na die anc speakers was hulle altyd regverdige vir neutral al teenoor julius malema en die eff toe hulle daar opdaag moet hulle rooi oor ek dink hulle is van die begin strenger opgetree af het gesê ons kom parlement toe om revolution in die gaan parlement te bring ons nie die reëls hou nie kan nie demokrasie en jy gebruik om demokrasie nie te vernietig ek sou strenggekeur opgetree in die begin af eintlik maar dis nou 'n debatte lang ander nou ons het aan die tradisies die begin gesê en die speaker die rede hoekom die speaker die speaker genoem deel van word is nou tradisie wat n spesifieke tradisies daar rondom die speakers is cup verwys well ek het na die een tradisie teëgesit as dat hy hom 'n gekies word dit word nog gedoen in australië en in baie lande in suid afrika interessant die laaste keer wat het is in negentien vier gebeur nege en negentig en en negentig het willem doman as die speaker van die wes kaapse uit parlement verkies en hom ook teëgesit kamstige 'n ander tradisie twee interessante van die eff praat as is dat jy lid die raadsaal binnekom sy kop dan draai na die speaker se kant toe in die kook en die raadsaal eff verlaat die weier om dit te gee doen mantashe daarmee erkenning aan die speaker maar wat hulle nie verstaan nie is dit doen met die speaker het niks te met die ou nie dit kom tradisie die britse tradisies die parlement in 'n geestelike wat kerkie hasn't a couple nou had so 'n koor banke counter aan wat die leerders moet 'n altaar die middel in in die die parlement britte lyk nog steeds van die daar in die speaker dan gesit en dan kyk knik hulle nie vir die speaker nie maar sodat vir die altaar niks daarmee te doen nie en as ek nou net kop woorde ook vandag gebruik deur die speaker nog om in elke middag na knik sy regering na die kant van die wat regsfirma sit en ek erken sisulu en dan na die opposisie in aan hierdie kant dan vodacom sê gebed ookal gedoen of waar net hoe storietjie make afsluit jy daar was die weet laerskool wat die parlement het besoek en toe het hulle opstel hy hulle hierdie skryf nadat gesien het dat die ek net daai kant kan toe skryf hier hy weet kleintjie sy pass by moedeloos politiek oor die en today geskryf is hy kon sien speaker net so moedeloos en sy pa na ingekom kyk verloop en toe moedeloosheid hier geen kop geskud hoop johnny verloop skud sy joy kop al wat ook uit kom ons bid name vir die toekoms van die internet die land by waar ons vandag trek hoop woensdag kom ons hoe lyk die fassinerend vir die baie dankie gesels vanoggend dr pieter mulder ons het oor die parlement gesels en praat volgende week ons weer hoor jy luister na op en wakker